Moj rodni grad je malo mjesto. Previše malo da bi imalo neki veliki brend. Kao i većina gradova u BiH i Mrkonjić Grad je doživio ratne i poslijeratne promjene, kako u izgledu, tako i u strukturi stanovništva. Ali je bio jedan od prvih gradova koji je dobio epitet otvorenog grada i pored toga što je vlast manjeg BiH entiteta učinila sve da taj entitet bude jedino mjesto u Evropi gdje vlastodršci negiraju, odbacuju i sabotiraju opšteprihvaćene političke, međunarodne i etičke norme.
Te norme i principe, koje nakon toliko godina baštini i moderna demokratija u Evropi i svijetu potvrđeni su i proklamovani tog 25. Novembra 1943, kada su hrabri ljudi BiH svojim životima stali u odbranu Bosne i Hercegovine i njenih građana. Odnosno evropskih demokratskih principa.
Gledajući iz perspektive svijeta (izuzeci su srbijansko-srpsko-hrvatski neofašisti) i Mrkonjić Grad je dio Bosne i Hercegovine. Jednom sam to na otvorenju jedne izložbe fotografija u Mrkonjiću opisao na ovakav način:
Svijet, političari i obični ljudi u svijetu percipiraju BiH kao cjelinu, kao državu, a ne naše unutrašnje probleme, političke podjele ili entitete. Onako kako percipiraju Švicarsku, Belgiju, Španiju, Rusiju ili SAD.
Vijesti iz Bosne i Hercegovine u svijetu svode se nakon rata, na podsjećanje na genocid u Srebrenici, na suđenja za zločine iz 90-tih. Živjeti i percipirati BiH bivstvujući ili živeći negdje u njoj je druga strana medalje. Dovoljno je uzeti dnevnu štampu i dobiti osjećaj da je još uvijek rat. Da je legalizovan fašizam, rasizam i apathejd.
Da je normalno pljuvati po hiljadama realnih mezara u Srebrenici, da je normalno da presude najrelevantnijih svjetskih institucija nisu prihvačene, da je normalno da su ratni zločinci heroji, da je normalno da ti neki tamo krvavih očiju u kravati na naslovnim stranicama porućuje da je jezik koji je priznat u čitavom svijetu ne postojeći. Da je normalno da je tom istom politički saveznik onaj koji njegovim sunarodnicima odbija na svom teritoriju prava koja su propisana Ustavom, da je normalno da je zalaganje za političku anarhiju opšteprihvaćena patriotska norma u formi da svaki krkan moze da odlučuje i kvalifikuje rad vrhovne sudske instance jedne države. To je percepcija iz medijske perspektive i perspektive političkih elita u BiH. To je njihov način ostanka na vlasti, jer osim destrukcije i mržnje, nemaju kapacitet da ponude običnim ljudima npr. radna mjesta i bolju perspektivu.
Ali šta je sa percepcijom koju imaš kad si među običnim ljudima, među građanima Bosne i Hercegovine?
Vraćam sa opet na moj rodni grad Mrkonjić Grad. Povremeno sam tamo, sve od 1996 godine. Uvijek kad dođem sretnem se sa svojim prijateljima iz djetinjstva, a u međuvremenu sam upoznao i nove. Poznata mrkonjička širokogrudnost i gostoprimjivost je ostala i do danas. Ljudi koji su kao i ja odrasli u tome gradu, doživljavaju grad kao i ja, koji živim vise od 25 godina na zapadu. Došli su novi nepoznati ljudi, izrasle su nove generacije i moderno doba, gdje je ljudima najbolji prijatelj smartphone i facebook. Ekonomska kriza, nezaposlenost i apatija je svakodnevica ne samo u Mrkonjić Gradu, nego u cijelom regionu. Ljudi se bore da prežive, mlađi traže put i mjesto na zapadu. I u takvim uslovima, među takvom apatijom vlastodršcima je serviran teren za destruktivno oblikovanje svijesti, a koje je uglavnom povezano sa uskostranačkim i privatnim interesima. Neodgovorno i opasno trovanje tih nevinih mladih ljudi sa mržnjom, sa izvrtanjem opšteprihvačenih normi življenja i morala, i što je najgore sa produkcijom mržnje prema komšijama i drugačijima.
Međutim, Mrkonjič kao sredina se otrgao za razliku od nekih sredina i ostao otvoren grad. Nije zanemariti i činjenicu da su stanovnici tog grada kao i u II svjetskom ratu, tako i u ratu 90-tih doživjeli “oslobađanja” od različitih vojski, odnosno, strahote koje nosi rat sam po sebi, od svih strana.
Na svu sreću, Mrkonjićani su zadržali onu spomenutu širokogrudnost, te britkost kao kosa Varcarka. Mlađe generacije, osim isfrustriranih i iskomleksiranih pojedinaca, gledaju u budućnost, vide harmoniju u različitosti, žive evropski život i nadaju se boljem sutra, zajedno sa svima u Bosni I Hercegovini.
Živim u zemlji gdje je opšteprihvaćena norma da su milioni civila i vojnika koji su stradali za vrijeme II svjetskog rata i za vrijeme masovnog bombardovanja od strane Alianse (samo u Drezdenu 70 000) žrtve koje je prouzrokovao i za koje je odgovoran nacistički režim Adolfa Hitlera. Društvo u kom je “katarza” dio moralnog integriteta.
Živim u zemlji u kojoj niko, pa čak ni oni ultradesničari, ne dovode u pitanje „zbog čega su u nürnberškom suđenju bili suđeni samo Nijemci“. Isto tako niko ne dovodi u pitanje da su u odmazdi nakon pada nacističkog režima počinjeni masovni pojedinačni zločini nad Njemcima, u samoj Njemačkoj, ali i u drugim državama, kao sto je Poljska i Rusija. Hiljade Njemica su silovane od strane Crvene Armije u istočnom dijelu Njemačke. Međutim, običan Njemac je za osudu i procesuiranje takvih zločina, ali nikad neće dovesti u pitanje dvije stvari:
- Da je nacistički režim imao političko-vojnu strategiju uništavanja drugih i provodjenja Holokausta, podržanu od strane vlasti, od strane vojnih i policijskih institucija, od medija i propagande i od vladinih i nevladinih organizacija.
- Da je političko-vojna strategija zemalja Alianse bila oslobađanje svijeta od fašističkog režima, a pogotovu oslobađanje njemačkih građana od diktature koju je uveo taj režim.
- Da, oni su krivi, ali ne njemački narod
I kao što rekoh često sam u Mrkonjić Gradu. Prolazim ulicama i srećem poznate i nepoznate. Ako pričamo o politici, a što izbjegavamo, niko nikada nije doveo u pitanje to da sam ja Bosanac, da sam Bošnjak, da je moja domovina Bosna i Hercegovina i da dijelim ljude na dobre i one manje dobre. Da me nekakvi entiteti, pogotovu neki koji slave ratne zločince koji su presuđeni za najveće zločine u istoriji čovjećanstva, uopšte ne interesuju, a da u svijetu mogu samo da kažem da sam iz Bosne i Hercegovine, što zbog pasoša, što zbog opšte kulture i što zbog poštovanja prema onome koji me pita, jer sve ostalo bi bila provokacija i vrijeđanje inteligencije sagovornika.
Drugim riječima, da je vlast okrenuta dobrobiti onih koje predstavlja, valjda je onda svima jasno da Mrkonjić Grad, sa 25. Novembrom, Dan Državnosti BiH, ima jedan neizbrisivi svjetski brend, koji bi sa pravom politikom i odgovarajućim marketingom mogao privući u taj grad domaće i strane investore, stvoriti radna mjesta za mlade ljude, stvoriti perspektivu koja bi se bazirala na opšteprihvačenim normama današnjeg svijeta, odnosno, na principima 25-og novembra koji su proklamovani u mom rodnom gradu.
Na kraju uvijek pobijede oni koji su na pravoj strani.
H.M.
